Yalova Kompozit ve Kimya İhtisas Islah Organize Sanayi Bölgesi Başkanı Celal Özel:
“Dünyaca tanınan bir OSB olmak istiyoruz”
Yalova Kompozit ve Kimya İhtisas Islah Organize Sanayi Bölgesi (YALKİM OSB) Başkanı Celal Özel ile OSB’ye giden süreç, yapılması gerekenler ve önlemler üzerine bir söyleşi yaptık.
Celal Bey, hem sizi tanıyalım, hem de Yalova Kompozit ve Kimya İhtisas Islah Organize Sanayi Bölgesi (YALKİM OSB) hakkında bilgi alalım istiyoruz.
Üniversite eğitimimi kimya mühendisliği alanında tamamladım. Akkök Holding bünyesinde bulunan Akal Tekstil Sanayi A.Ş.’de işletme mühendisi olarak iş hayatına başladım. Çok çeşitli kademelerde görev alarak Aksa – Aktops birleşmesine kadar Aktops Tekstil Sanayi A.Ş. Genel Müdürlük görevini yürüttüm. Bu süre içerisinde Aktops şirketinin gelişimini çalışma arkadaşlarımızla beraber sağladık. Bunun yanında benim için gerçekten çok büyük bir tecrübe olan Aksa Egypt şirketinin Mısır’da kurulması ile ilgili projede liderlik görevini de üstlendim. Son olarak, Taşköprü’de bulunan sanayi tesislerimizi içine alacak bölgede Organize Sanayi Bölgesi kurulma projesinde aktif olarak görevlendirildim. Birçok kez bölgemizde Organize Sanayi Bölgesi kurma teşebbüslerimiz olmuştu. Ancak yer seçimi kriterlerini karşılayamadığımız için kabul edilmemişti. Görev aldığım çok sayıdaki sivil toplum kuruluşlarında Organize Sanayi Bölgesi kurulması ile ilgili de geniş bir bilgi birikimine sahip olmuştum. Özellikle Yönetim Kurulu Başkanlığı’nı yürüttüğüm Yalova Ticaret ve Sanayi Odası’nın içinde bulunduğu üç adet organize sanayi bölgesinin kuruluşunda da aktif çalışmalarım oldu. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın Islah OSB Yönetmeliği’ni yayınlaması ile bölgemizde OSB kurma imkânı elde ettik. Bunun üzerine holding yönetimimiz YALKİM OSB kurulması için beni görevlendirdi ve yoğun bir şekilde OSB kurma çalışmalarına başladık.
Islah OSB tanımını açar mısınız?
Ülkemizde yerel yönetimlerden izin almak suretiyle kendiliğinden oluşmuş sanayi alanlarının “ıslah” edilerek organize sanayi bölgesine çevrilmesi ve daha önce oluşmuş sanayi yapılanmasının belli bir altyapı donatısına sahip olması sağlanarak hem küreselleşen dünya ekonomisinde rekabet güçlerinin artırılması, hem çevresel koşullarının iyileştirilmesi, hem de yeni sanayi yatırımlarına uygun hale getirilmesi amaçlandı.
Bu amaçla, 12 Nisan 2011 tarihli ve 27903 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 4562 sayılı OSB Kanunu’na eklenen geçici 8. madde ve OSB Uygulama Yönetmeliği’ne eklenen geçici 5. madde hükümleri ile “Islah OSB’ler kurulması konusunda yasal düzenlemeler” yapıldı. Bu mevzuata göre bir yıl süreyle yürürlükte kalması öngörülen düzenleme hükümleri kapsamında mevcut tesislerimizi içine alacak sanayi yapılanmasının ıslah OSB olarak belirlenmesine yönelik kurduğumuz Yalova Akrilik Bazlı Elyaf ve Kompozit Ürünler İleri Teknolojileri Malzemeleri Derneği’nin talebi ile Yalova Valiliği’ne 16 Mart 2012 tarihinde başvuruda bulunuldu. Başvuru dosyamızın gerek Valilik, gerekse Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından olumlu bulunmasıyla Islah Komisyonu kuruldu ve ıslah şartları belirlendi. Yapılan çalışmaların sonucunda Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 3 Temmuz 2015 tarihinde YALKİM OSB kuruluşunu onayladı.
Peki tam anlamıyla OSB olmak için aranan şartlar nedir?
Islah OSB koşullarını yerine getirebilme süresi kurulduğu tarihten itibaren beş yıldır. Bu süre içerisinde tüm koşulların tamamlanması gerekiyor. Her altı ayda bir Vali başkanlığındaki Islah Komisyon toplantılarında değerlendirmeler yapılıyor ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na sunuluyor. Önemli olarak söyleyebileceğimiz ıslah maddeleri OSB imar planının hazırlanması, ortak arıtma tesisinin kurulması, ÇED Olumlu Raporu’nun alınması, zemin etütlerinin yapılması ve yürürlükte olan mevzuatlara uyum altyapısının oluşturulmasıdır.
OSB’nin resmi tanımı nedir?
12 Nisan 2000 tarihli ve 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu’nda yer alan tanıma göre; Organize Sanayi Bölgeleri (OSB), sanayinin uygun görülen alanlarda yapılanmasını sağlamak, çarpık sanayileşme ve çevre sorunlarını önlemek, kentleşmeyi yönlendirmek, kaynakları rasyonel kullanmak, bilgi ve bilişim teknolojilerinden yararlanmak, sanayi türlerinin belirli bir plan dahilinde yerleştirilmesi ve geliştirilmesi amacıyla sınırları tasdik edilmiş arazi parçalarını imar planlarındaki oranlar dahilinde gerekli idari, sosyal ve teknik altyapı alanları ile küçük imalat ve tamirat, ticaret, eğitim ve sağlık alanları, teknoloji geliştirme bölgeleri ile donatılıp planlı bir şekilde ve belirli sistemler dahilinde sanayi için tahsis edilmesiyle oluşturulan ve bu kanun hükümlerine göre işletilen mal ve hizmet üretim bölgelerini ifade eder.
OSB’ler taşınabilir projeler mi?
OSB tanımı bence çok şeylere parmak basıyor. Burada önemli olan bir madde; kentleşmeyi yönlendirmek, çarpık sanayileşme ve çevre sorunlarını önlemek. Sanayi tesislerinin kurulması öncesindeki çalışmaların ne kadar detaylı ve uzun bir zaman dilimini içerecek şekilde yapıldığı herkesin malumudur. Herhangi bir yere yatırım yapılırken sadece bir toprak parçası dikkate alınmıyor. İnsan kaynakları, lojistik, bulunulan coğrafyanın imkânlar seti (güvenlik, eğitim, sağlık, kültür vs.) gibi parametreler de dikkate alınıyor. Kurulan bir tesisin bir yere taşınması asla kolay değil. Dolayısıyla yatırım yapan müteşebbis için, tesisinin rekabet gücü en üst düzeyde olacak şekilde kurulduğu yerde üretim faaliyetini sürdürebilmesi ve genişlemesi son derece önemlidir. Dolayısıyla bir tesisin bir yere taşınması çok zorunlu olmadıkça kolay verilebilecek bir karar değildir.
OSB’lere nasıl bir rol düşüyor?
Yalnız biz sanayiciler değil, toplumun çok büyük bir kesimi biliyor ki ülkemizin sanayileşmeden büyümesi, zenginleşmesi ve gelecek kuşaklara güzel bir Türkiye bırakması asla mümkün değildir. Ülkemizin herkes tarafından bilinen ve ezbere alınan 2023 hedefleri var. 2023 yılında ülkemizin dünyanın en büyük 10 ekonomisinden biri olması ve kişi başına düşen milli gelirin en az 25 bin dolar olması hedeflendi. Artan nüfusumuz yeni iş imkânlarının yaratılmasını beklemektedir. Bunun için sadece üretmek değil, katma değeri yüksek ürünlere doğru yönelmemiz kaçınılmazdır. YALKİM OSB’nin katılımcı şirketleri kendi konularında gerek ülkemizin, gerek dünyanın lider kuruluşları arasında yer alıyor. Bu tesislerimiz her türlü kabiliyetleri ve güçlü altyapılarıyla performanslarını sürekli artırıyor. Yeni gelecek olan tesislerimizin de asgari mevcut tesislerle eşdeğer düzeyde olması en büyük arzumuz. Ve burada seçici olmaya büyük gayret göstereceğiz. OSB içindeki şirketlerimizin kendi aralarında yaratacağı sinerjinin aynı zamanda bölgemizde ve ülkemizde bulunan diğer OSB’lere de örnek olmasını hedefliyoruz.
OSB’nin organları nelerdir?
Organize Sanayi Bölgeleri 15 kişiden oluşan bir müteşebbis heyetinin kurulmasıyla işe başlar. Bu heyette beş kişiden oluşan yönetim kurulu ve iki kişiden oluşan denetim kurulu bulunur. Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği’nin tüm bu organlara verdiği net görevler vardır. Bu organların üzerinde odaklanacağı en önemli konu; Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği’nin 114. maddesidir. Bu madde; altyapı tesisleri kurma, kullanma ve işletme hakkıdır. Bunu biraz daha açarsak; Organize Sanayi Bölgeleri’nin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla elektrik, içme ve kullanma suyu, doğalgaz temini ve dağıtım şebekesi, kanalizasyon ve yağmur suyu şebekesi, atıksu arıtma tesisi, içme ve kullanma suyu arıtma tesisi, OSB içi yollar, haberleşme şebekesi, internet servis sağlayıcılığı, spor tesisleri, genel hizmet ve sosyal tesisler ve benzer tesislerden gerekenleri kurma ve işletme, kamu ve özel kuruluşlardan satın alarak dağıtım ve satışını yapma, bu çerçevede üretim tesisleri kurma ve işletme hakkı sadece OSB’nin yetki ve sorumluluğunda. Kısaca OSB yönetimlerinin çalışma çerçevesi de bu şekilde hayata geçiyor.
Sanayinin geleceği ile ilgili düşünceleriniz nelerdir?
Sanayi, hızlı bir şekilde teknolojinin her türlü imkânlarından maksimum yararlanabilecek projelerin içinde olmayı temel vizyonu olarak belirlemiştir. Hepimizin bildiği gibi dünyamızda bir sanayi 4.0 rüzgârı esmeye başladı. Sanayi 4.0 kapsamında, küçüklüğe ve büyüklüğe bakmadan tüm sanayi kuruluşlarının dijitalleşmesi, verileri anında değerlendirmesi, kalite-maliyet-verimlilik üçgenini çok iyi oluşturması son derece önemlidir. Bunun yanında, çok yakın zamanda dünyamızı bir yapay zekâ ikliminin içinde görmemiz kaçınılmazdır. Yakın zamanda insanların rekabet edecekleri yapay zekânın türevleri olacaktır. Dolayısıyla eğitim sistemi başta olmak üzere, insanlarımızın buna uygun olacak şekilde kendilerini hazırlamalarını ve zaman kaybetmemelerini gerekli görüyorum. OSB yönetimlerinin, yukarıda vermiş olduğum bilgiler ışığında katılımcılarına çeşitli fırsatlar sunabileceğini düşünüyorum. YALKİM OSB yönetimi olarak, biz bu konuları stratejilerimizin içerisine koymaya başladık.
Türkiye’de toplam OSB sayısı nedir?
Türkiye’de Mart 2017 tarihi itibariyle 311 tane OSB bulunuyor. Bunların 254’ü işletme içerisinde, 48’i ihtisas OSB. Geriye kalanların büyük çoğunluğu karma sanayi bölgesidir. Fakat burada bir konuya değinmek istiyorum. İşletme içerisinde bulunan 254 OSB’nin sadece 88 adedi Arıtma Tesisi’ne sahiptir. Diğerlerinin ya arıtma tesisleri yok ya da bulundukları şehrin altyapı sistemine deşarj yapmaktadırlar. Burada bir konuyu hatırlatmadan geçemeyeceğim. YALKİM OSB Arıtma Tesisi, kimyasal ve biyolojik kapasitesiyle ileri teknolojiden yararlanarak kurulmuştur ve başarılı bir şekilde arıtma faaliyetlerini sürdürmektedir. Oldukça yüksek yatırım bedeliyle kurulan arıtma tesisimiz ülkemizin tüm arıtma tesislerine rol model olabilecek özelliklere sahiptir. Hatta bu arıtma tesisinin verimliliğini artırmak için önümüzde birkaç proje daha bulunmakta ve bunların da yakın zamanda devreye alınmaları ile ekolojik açıdan büyük takdir görecek bir noktaya ulaşacağımızı burada açıklamak isterim.
Biraz da OSB yönetiminden bahsedebilir miyiz?
Bizler Akkök kültürüyle donatılmış kişiler olarak kurumsallaşmaya son derece önem veren bir anlayışa sahibiz. OSB’nin katılımcı şirketleri kurumsallık konusundaki çalışmalarını sürekli geliştirmekte ve her yönüyle örnek olma işlevlerini yerine getirmektedirler. OSB yönetimi olarak öncelikle yönetim kurulumuzun çalışma usul ve esasları ile ilgili prosedürümüzü yayınladık. Ardından OSB’mizin vizyon ve misyonunu tespit ettik. Bunun yanında da Kurumsal Yönetim İlkelerimizi saptadık. Kurumsal yönetim ilkelerimiz; sorumluluk, şeffaflık, hesap verilebilirlik ve adillikten oluşmaktadır. Sorumlulukta; pay sahipleri için değer yaratırken toplumsal değerleri yansıtan kanun ve düzenlemelere uyum göstererek faaliyetlerimizi sürdürmeyi taahhüt etmekteyiz. Şeffaflıkta; YALKİM OSB yönetimi kamu ve pay sahipleriyle doğru, açık ve karşılaştırılabilir bilgi paylaşımını yerine getirir. Hesap Verilebilirlik; YALKİM OSB yönetimi Bölge Müdürlüğü’nün performansının bağımsız bir şekilde izlenmesini ve pay sahiplerine karşı hesap verilebilmesini taahhüt eder. Adillik ilkesiyle; YALKİM OSB yönetimi tüm hak sahiplerine eşit davranmayı taahhüt etmektedir. Bu ilkelerimiz çerçevesinde OSB yönetimi faaliyetlerini titizlikle yürütmektedir. Ayrıca ülkemizde herhangi bir OSB’de görmediğimiz bir uygulamayı da tamamlamayı planladık. Bu kapsamda YALKİM OSB İş Etik İlkeleri’ni bu yıl sonuna kadar yayınlayacağız. İş etik ilkeleriyle gerek katılımcı ortaklarımızla ve gerekse ortaklarımız dışındaki tüm pay sahipleriyle uyacağımız etik ilkelerimizi de prosedürel hale getirerek uygulayacağız.
Tamamladığınız raporlar nelerdir?
Bu kadar kısa süre içerisinde, ziyaret ettiğimiz OSB’lerde göremediğimiz birtakım raporlara YALKİM OSB’nin sahip olduğunu gördük. Aslında bizlerin sahip olduğu bu raporların tüm OSB’lerin elinde olmasını gerekli görmekteyiz. Bu raporları sıralarsak;
• Hava Kalitesi Modelleme Raporu
• Akustik Gürültü Ölçüm Raporu
• Eko-Sistem Raporu
• Paleosismolojik Rapor
• Jeolojik-Jeoteknik Zemin Etüt Raporu
Yukarıdaki raporlar OSB’mizin kurulma tarihindeki mevcut yatırımlarımızın durumlarını göstermektedir. Bundan sonra yapılacak her türlü yatırımın yaratacağı etkiyi yukarıdaki raporların çıktılarıyla değerlendirerek yönetmeliklere uyumumuzu hızlı bir şekilde görebileceğiz.
Gerçek anlamda bir OSB ne zaman kurulur?
Islah şartlarından kurtulacağımız iki maddemiz kaldı. Bunların da önümüzdeki güz döneminde tamamlanacağını ümit ediyorum. Bunların tamamlanmasıyla beraber gerçek anlamda ihtisas OSB statüsü kazanacak ve tüm avantajlardan yararlanma sürecimiz başlayacak.
